Trước đây có ông họa sĩ vẽ một bức tranh rất đẹp, treo ở một nơi dễ nhìn thấy nhất qua một tấm kính treo tường. Ông bảo: “Từ đây có thể nhìn bức tranh ở cự ly xa hơn, màu sắc tươi sáng, đẹp hơn hẳn so với nguyên bản”.
Các con thú trong rừng từng nghe con mèo của ông họa sĩ nói nhiều chuyện. Chúng tôn sùng con mèo đó hết mức, bởi nó học nhiều biết rộng, lịch sự tao nhã, hiền lành lễ độ và rất có giáo dục. Tiếp xúc với con mèo, bọn thú rừng hiểu thêm nhiều điều trước đây chúng chưa hiểu, toàn những chuyện nông sâu không lường trước được!
Chúng bị những thông tin mới này kích động mạnh, liền đặt ra nhiều câu hỏi nhằm tìm hiểu đầy đủ tình hình. Chúng hỏi:
– Như thế nào là một bức tranh?
– Đó là một cái mặt phẳng – Con mèo nói – phẳng một cách đặc biệt, một cách tuyệt vời, một cách mê hồn, vô cùng tinh tế, và đẹp một cách phi thường!
Bọn thú rừng bị kích động mạnh đến nỗi tưởng như phát điên hết cả lũ, chúng nói bằng mọi giá phải đi xem cho bằng được bức tranh đó! Gấu hỏi:
– Cái gì khiến cho nó đẹp đến như thế?
– Là cái mặt đẹp của nó – Mèo kiêu hãnh đáp.
Lời đáp này khiến cho bọn thú rừng khen quá là khen, càng cảm thấy không lường hết mọi chuyện nông sâu, lòng hiếu kỳ tăng lên gấp bội. Đến lượt trâu hỏi:
– Tấm gương là thứ đồ chơi à?
– Ờ. Đó là một cái lỗ ở trên tường – Mèo nói – Nhìn vào cái lỗ đó anh có thể thấy bức tranh, khó có thể tưởng tượng được là nó đẹp thế nào đâu, nó hiện rõ vẻ tinh tế, mê hồn, kỳ diệu làm chấn động tâm can, khiến cho anh không chỉ hết lời khen ngợi mà còn phấn chấn như điên ấy chứ!
Trước đó con lừa không nói tiếng nào, lúc này nó bắt đầu chất vấn. Nó nói, trước đây chưa từng có thứ gì đẹp như thế, có lẽ hiện nay cũng thế thôi. Cậu dùng cả một sọt tính từ để tuyên dương một vật đẹp đẽ như thế, thật đáng ngờ vậy!
Rất rõ là, sự hoài nghi đó ảnh hưởng rất lớn đối với bọn thú rừng, vì vậy mèo ta lủi mất. Chuyện này thế là bị gác lại một thời gian. Thế nhưng tính hiếu kỳ của bọn thú rừng dần dần lại bùng phát trở lại, chúng tiếp tục bàn tán. Chúng hùa nhau trách móc lừa đã làm hỏng cái có thể mang lại niềm vui cho chúng. Sự hoài nghi trước vẻ đẹp của một bức tranh là vô căn cứ. Lừa ta không thèm để ý, bình tĩnh như lâu nay, nói rằng, chỉ có một cách có thể phát hiện giữa nó và mèo ai đúng ai sai là trực tiếp đi xem cái lỗ đó, rồi về đây báo lại kết quả khảo sát của mình. Bọn thú rừng cảm thấy yên tâm và rất cảm kích, yêu cầu lừa đi ngay. Lừa ta lập tức lên đường.
Đến nơi, lừa không biết phải đứng chỗ nào mới tốt. Nó đứng sai vị trí giữa bức tranh và tấm kính, nên không thấy bức tranh đâu cả. Nó quay về nói:
– Con mèo nói láo! Trong cái lỗ đó chỉ có cái đầu lừa thôi, chẳng có thứ gì khác đâu. Ngay cả những gì gọi là mĩ miều tinh tế đều không thấy, chỉ thấy mỗi một cái đầu lừa xinh đẹp và thân thiện thôi, chẳng có gì nữa cả!
Voi hỏi:
– Chú mày xem kỹ chứ? Xem rõ không? Chú có đứng gần nó không hả?
– Tôi xem rất kỹ, rất rõ mà. Tôi đến gần đến nỗi mũi tôi và mũi nó chạm vào nhau cơ mà!
– Quái lạ nhỉ? – Voi nói – Cứ theo chỗ ta biết, xưa nay mèo là một con vật đáng tin. Một ai trong chúng ta hãy đi thử nó xem, đi đi, gấu đi đi, xem cho rõ cái lỗ đó rồi về báo lại, rõ chưa.
Thế là gấu đi. Sau khi về nó nói:
– Cả mèo và lừa đều nói dối, trong cái lỗ đó ngoài cái đầu gấu ra, chẳng có cái gì khác nữa.
Bọn thú rừng càng thấy kỳ lạ và mê hoặc không sao hiểu nổi, lúc này ai cũng lộ rõ chân tướng muốn đi tham quan một chuyến. Voi bèn phái từng đứa đi xem cái lỗ kỳ lạ đó.
Đầu tiên là trâu, nó phát hiện, trong cái lỗ đó, trừ cái đầu trâu ra, thứ gì cũng chẳng có.
Hổ nhận ra, trừ hổ, chẳng có gì khác.
Sư tử bảo, trừ sư tử ra, chẳng có gì hết.
Báo nói, trừ báo ra, chẳng có gì khác cả.
Lạc đà thì nói, trừ cái đầu lạc đà ra, không có gì nữa.
Nghe các con vật nói, voi nổi giận, bảo, nếu ta đi trước thì đã biết rõ sự thực rồi. Và, nó đi thật.
Sau khi trở về, voi mắng toàn bộ cư dân thuộc quyền một trận, bảo tất cả đều nói dối. Không ai có thể chấp nhận được sự vô đạo đức của mèo và cách làm của người mù sờ voi! Voi phẫn nộ nói:
– Trừ phi là một kẻ ngốc nghếch cận thị, không thế thì, bất luận là ai đều có thể nhìn thấy trong cái lỗ đó chẳng có gì khác ngoài cái đầu voi!
Mark Twain
Bài học của con mèo:
Bạn có thể tìm thấy trong ngôn từ bất cứ điều gì bạn mang đến, nếu bạn đứng giữa nó và tấm kính phản chiếu trí tưởng tượng của bạn. Bạn có thể không nhìn thấy đôi tai của bạn, nhưng nó sẽ ở đó.
